Εγκοίμηση: Η Θεραπευτική Μέθοδος Του Ασκληπιού Μέσω Προκλητών Ονείρων

Ασκληπιός

Τον 5ο π.Χ. αιώνα, μια θεραπευτική θρησκεία άνθισε σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο.
Η κεντρική μορφή της ήταν ο Ασκληπιός, ο δάσκαλος-θεραπευτής. Η πρωιμότερη πηγή για τον Ασκληπιό είναι τα ομηρικά έπη. Ο Όμηρος αναφέρει τον Ασκληπιό στην Ιλιάδα, στον Νηών κατάλογο, δηλαδή στην αναφορά των καραβιών που έλαβαν μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας. Τον αναφέρει σαν τον πατέρα των ηρώων γιατρών Μαχάονα και Ποδαλειρίου, που συνόδευσαν τον στρατό των Αχαιών ως αρχηγοί των ανδρών της Θεσσαλικής Τρίκκης και άλλων κατοίκων της περιοχής.
Σε άλλο απόσπασμα της Ιλιάδας, ο Μαχάονας αποκαλείται γιος του Ασκληπιού του άψογου γιατρού. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Όμηρος περιγράφει τον Ασκληπιό σαν σπουδαίο γιατρό θνητό και όχι σαν Θεό.
Η επόμενη χρονολογικά φιλολογική πηγή, ο Ησίοδος, ασχολείται με όλη την Ιστορία της ζωής του Ασκληπιού. Κατά τον Ησίοδο ο Ασκληπιός είναι γιος του Θεού Απόλλωνα και της θνητής Κορωνίδας. Ήταν δηλαδή ημίθεος. Επειδή σαν γιατρός ήταν πολύ καλός θεραπευτής, μπορούσε ακόμη και νεκρούς να αναστήσει. Η ανάσταση όμως των νεκρών είναι ανεπίτρεπτη, διότι διαταράσσει την φυσική τάξη των πραγμάτων. Γι’ αυτό και ο Δίας τον σκοτώνει με τον κεραυνό, εν συνεχεία εξελίσσεται σε ανώτερο Θεό και έτσι λατρεύεται από τους πιστούς.
Τα ιερά του Ασκληπιού, τα οποία ήσαν θεραπευτικά κέντρα ήταν περίπου τριακόσια σε όλη την επικράτεια του ελληνισμού, στην κυρίως Ελλάδα, στην Κάτω Ιταλία και Σικελία, στην Μικρά Ασία και σε άλλα μέρη που υπήρχαν ελληνικές πόλεις.
Τα σπουδαιότερα Ασκληπιεία στον ελληνικό χώρο ήταν της Επιδαύρου, της Κω, της Περγάμου, των Αθηνών, της Λεβήνας στην Κρήτη, της Κορίνθου κ.λ.π.
Στην αρχαιότητα ο Θεός Ασκληπιός λατρευόταν επειδή έδινε χρησμούς, επειδή προστάτευε την οικογένεια και επειδή πρόσεχε να διατηρείται η τάξη του κόσμου. Την φήμη του όμως την όφειλε κυρίως την ικανότητα του να γιατρεύει τις αρρώστιες των ανθρώπων, εμφανιζόμενος στα όνειρα που έβλεπαν αυτοί όταν πήγαιναν ως ικέτες στο ναό του και κοιμόντουσαν μέσα στο Ιερό. Αυτή η θεραπευτική μέθοδος ονομάστηκε εγκοίμηση.
 
Οι εγκοιμήσεις όπως γίνονταν στα Ασκληπιεία ήταν εκ πρώτης όψεως απλές και νηφάλιες. Οι θεραπείες του Θεού ήταν ιατρικές θεραπείες. Ο Ασκληπιός δεν ήταν ένας μάγος που έφερνε σε αμηχανία τους ανθρώπους με την ακατάληπτη διάλεκτό του.
Δρούσε ως γιατρός. Οι θεραπείες του ήταν ιατρικά θαύματα. Αυτά εγένοντο κατά τη διάρκεια του ονείρου, κατά την οποίαν οι ικέτες επίστευαν ότι θα εμφανιζόταν ο Θεός. Γενικά οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν στα επιφάνια των Θεών.

Το Ιερό του Ασκληπειού στην Επίδαυρο

Εξίσου θετική ήταν η κρίση των αρχαίων σχετικά με την πραγματικότητα των ονείρων, τα οποία θεωρούνταν ότι έδιναν στους ανθρώπους ένα μερίδιο από την θεϊκή σοφία.
Ο λαός, αλλά ακόμα και φιλόσοφοι επιστήμονες, δέχονταν ότι τα όνειρα είχαν θεϊκή προέλευση. Βέβαια οι επικούρειοι και οι οπαδοί της Νέας Ακαδημίας του Πλάτωνος είχαν αντιρρήσεις, αλλά δεν απέρριπταν εντελώς τον προφητικό και αποκαλυπτικό χαρακτήρα των ονείρων. Ο Ασκληπιός, λοιπόν, ως χρησμοδότης μέσω ονείρων, απλώς χρησιμοποιούσε τα μέσα με τα οποία υποτίθετο ότι επικοινωνούσαν Θεοί και άνθρωποι.  
Στα όνειρα, η ψυχή ερχόταν σε επαφή με εκείνες τις θεϊκές δυνάμεις που περιβάλουν τους ανθρώπους και τον κόσμο, τις οποίες δεν μπορούσε να συλλάβει όταν ήταν ξυπνητή.
Το γεγονός, συνεπώς, ότι ο Ασκληπιός εμφανιζόταν στους λάτρεις του στο όνειρο, ότι τους γιάτρευε ο ίδιος ή ότι τους έλεγε πώς να φροντίσουν την αρρώστια τους, δεν ήταν παράξενο για τον αρχαίο κόσμο. Κάνοντάς τα όλα αυτά, ο Θεός δεν δρούσε αντίθετα προς τις καθιερωμένες επιστημονικές ή φιλοσοφικές θεωρίες, ούτε έπαιρνε κάποια αφύσικη θέση. Απλώς δρούσε ως Θεός. Από κάθε άποψη, οι θεραπείες του Ασκληπιού, που γίνονταν συνεχώς μέσα στα Ασκληπιεία, βρίσκονταν μέσα στα όρια εκείνου του κόσμου του οποίου οι αρχαίοι αναγνώριζαν ως αληθινό.

Υπάρχουν δύο προβλήματα προς διευκρίνιση. Πώς μπορούσαν οι άνθρωποι να βλέπουν τα όνειρα ή να πηγαίνουν καλύτερα, εφαρμόζοντας τα μέσα που εμφανίζονταν στα όνειρά τους ή που συναγάγονταν από την ερμηνεία του περιεχομένου τους; Γιατί να δεχθούμε ότι ο Θεός δεν δρούσε και οι ιερείς δεν παρενέβαιναν, μένουν μόνο τα ίδια τα όνειρα και οι ιάσεις, που γίνονταν είτε στιγμιαία, είτε αργότερα, μέσω κάποιας ιατρικής αγωγής που προέκυπτε από τις οδηγίες των ονείρων.
Το ότι οι άνθρωποι που πήγαιναν στα Ασκληπιεία ονειρεύονταν στα ιερά φαίνεται κατανοητό. Πήγαιναν μ’ αυτό το σκοπό στο μυαλό τους, και αν κάποιοι δεν κατάφερναν να δουν όνειρα, όπως ομολογούν κάποτε οι μαρτυρίες, αυτοί πρέπει να ήταν οι λιγότεροι. Εξίσου κατανοητό είναι το ότι οι άνθρωποι ονειρεύονταν τον Ασκληπιό και τις αρρώστιες τους, ότι έβλεπαν τον Θεό όπως παριστανόταν  στα αγάλματά του, να τους βοηθά ή να τους συμβουλεύει. Έρχονταν για να ζητήσουν την βοήθεια του Θεού νιώθοντας υπερδιέγερση από το μακρύ ταξίδι, που καμιά φορά επιχειρούσαν γι’ αυτόν τον σκοπό, έχοντας έγνοια και ανησυχία για την αρρώστια και τα βάσανά τους. έβλεπαν το ιερό του Θεού, έμεναν κάμποσες ώρες εκεί, διάβαζαν τις πινακίδες πάνω στις οποίες ήταν γραμμένες επιτυχημένες θεραπείες και ευχαριστίες.
Ύστερα από όλα αυτά, πώς είναι δυνατόν να μην ονειρευτούν όπως ονειρεύονταν; Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι σ’ έναν κόσμο όπου οι Θεοί ήταν ακόμη ζωντανοί, όποιος επισκεπτόταν έναν ναό και περίμενε ένα θεϊκό όραμα, σίγουρα έβλεπε τέτοια όνειρα. Στις δεδομένες περιστάσεις τα οράματα αυτά ήταν εντελώς φυσιολογικά.

Τα όνειρα, λοιπόν, που ισχυρίζονταν ότι έβλεπαν και που αναμφίβολα έβλεπαν οι άνθρωποι, είναι εύκολο να κατανοηθούν παρά το τεχνικό περιεχόμενό τους.  

Πώς όμως πήγαιναν καλά οι ασθενείς αν μόνο ονειρεύονταν; Πώς μπορούσαν να νιώθουν άμεση ανακούφιση έπειτα από ένα απλό όραμα; Πώς μπορούσαν να αναρρώνουν μέσω μια τυχαίας θεραπείας, που βασιζόταν σε φάρμακα που είχαν ονειρευτεί ή σε μία φαντασιώδη ερμηνεία ονειρικών εικόνων;

Όσον αφορά τις στιγμιαίες ιάσεις, είναι σίγουρο ότι σε ορισμένες εμπλέκονταν ψυχολογικές διαταραχές, οι οποίες θεραπεύονταν μέσω της ανάτασης της ψυχής και μέσω της πίστης στο θαύμα που αναμενόταν να γίνει.
Ο προσερχόμενος στον Ασκληπιό πριν από την εγκοίμηση έπρεπε να ακολουθήσει ένα προκαταρκτικό στάδιο. Προκειμένου για το Ασκληπιείο της Επιδαύρου για το οποίο έχουμε περισσότερες πληροφορίες, ο προσκυνητής – ικέτης μετά τα Προπύλαια, ακολουθούσε την ιερά οδό, που οδηγούσε στο ναό του Ασκληπιού. Μετά το ναό, ο ικέτης έπρεπε να σταθεί στην Ιερή Κρήνη, το νερό της οποίας χρησίμευε για τον καθαρμό του σώματος και συμβολικό ψυχικό εξαγνισμό. Εν συνεχεία πήγαινε στο βωμό να προσφέρει τη θυσία. Μετά την θυσία μέσα στο ιερό έβλεπε τα αναθήματα και τις επιγραφές αυτών που είχαν θεραπευτεί. Μετά τις προσευχές, τους εξαγνισμούς και τις θυσίες ο ικέτης έπρεπε να περάσει από θρησκευτικές δοκιμασίες για να ενισχυθεί η πίστη του και η ψυχή του να είναι έτοιμη να πλησιάσει το Θεό. Οι ιεροτελεστίες πιθανότατα γίνονταν στο θόλο, το κυκλικό οικοδόμημα που βρίσκεται κοντά στον ναό. Κάτω από το θόλο υπάρχει ένας αινιγματικός λαβύρινθος. Οι ιερείς που ακολουθούσαν τους πιστούς όφειλαν να δημιουργήσουν έντονη αυθυποβολή και θρησκευτική έξαρση, για να παρουσιαστεί στον ύπνο τους ο Θεός. Η κατάνυξη τονιζόταν ακόμη και με ύμνους που έψελναν οι ειδικοί αοιδοί και παιανιστές.
Επίσης μέρος της προετοιμασίας ήταν ειδικές δίαιτες, νηστεία, λουτρά ζεστά και κρύα, παρακολούθηση θεατρικών πράξεων, μουσικών δρώμενων, ανάγνωση στη βιβλιοθήκη, γυμναστική, μαλάξεις, εισπνοή διαφόρων αναθυμιάσεων, πιθανώς χρήση ορισμένων ψυχοτρόπων ουσιών. Συζητήσεις με τους ιερείς και γιατρούς του Ασκληπιείου, ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις.
 
Μετά από αυτήν την προετοιμασία, η οποία ανάλογα με τη περίπτωση διαρκούσε άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα, έφτανε η μεγάλη ώρα της εγκοίμησης.
Οι ιερείς οδηγούσαν τον άρρωστο στο Άβατο (ή Άδυτο ή Εγκοιμητήριο) που ήταν το κτίσμα στο οποίο θα περνούσε τη νύχτα της μεγάλης προσδοκίας. Μετά σε αυτές τις ιερές αίθουσες ο πιστός, ξαπλωμένος πάνω στο δέρμα ζώου, περίμενε να δει στο όνειρό του το Θεό να τον θεραπεύσει.
 
Ποια όμως είναι η σχέση της σημερινής ιατρικής με την εγκοίμηση και τη πρόκληση θεραπευτικών ονείρων;

 

 

Οι ειδικοί σήμερα παραδέχονται ότι όλες οι παθήσεις έχουν σοβαρές ψυχοσωματικές διαστάσεις. Οι σημερινές πρόοδοι στις νευροεπιστήμες απέδειξαν αυτό το οποίο πάντοτε υποψιαζόμαστε, αλλά δεν μπορούσαμε να αποδείξουμε.
Κάθε μέθοδος λοιπόν, η οποία προκαλεί κάποια ψυχική ανάταση έχει γενικό θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Με την εγκοίμηση είμαστε έτοιμοι να βιώσουμε συμβολικά το θάνατο του παλιού Εγώ, που φέρνει τις εκδηλωνόμενες ως ασθένειες, ανισορροπίες και δυσλειτουργίες.
Το όνειρο εν συνεχεία έρχεται να μας φέρει σε επαφή με το ασυνείδητο. Έτσι προκαλείται κατά την αφύπνιση μια καινούργια συνειδητότητα. Θα λέγαμε ότι το άτομο το οποίο έκανε εγκοίμηση βιώνει συμβολικά μια νεκρανάσταση. Ο Φρόιντ, ο πατέρα της ψυχανάλυσης, αναφέρεται στον Ασκληπιό και γράφει ότι οι πρακτικές του Ασκληπιού δείχνουν πως τα όνειρα μπορεί να είναι ταυτόχρονα και διαγνωστικά και θεραπευτικά.

Μετά τον Φρόιντ, ο Γιούνγκ, ανεγνώρισε την υπερ-ατομική και συλλογική διάσταση των ονείρων.
Όταν ένας άλλος ψυχοθεραπευτής, ο Μάιερ, πρωτοεφήρμοσε τις αρχές του Ασκληπιού στην πρακτική της ψυχοθεραπείας, απέδωσε τη διαδικασία της εγκοίμησης με σύγχρονους όρους. Η εγκοίμηση ήταν γι’ αυτό δημιουργία καταλλήλων συνθηκών ώστε να γίνεται δυνατή η πραγματοποίηση θεραπευτικών ονείρων.
Γράφει τα εξής:  
«Μόνον όταν τα όνειρα θεωρούνται μεγάλης αξίας μπορούν να έχουν μεγάλη επιρροή».

Σαν πρώτο βήμα θα έπρεπε να προσδώσουμε μεγαλύτερη αξία στα όνειρα, γιατί είναι πηγές σοφίας και υπερατομικών δυνάμεων ωφέλιμων για το σύστημα σώματος – νου.
Τα όνειρα είναι ζωντανές εμπειρίες της ψυχής και ως προσωπικές μας ψυχικές εμπειρίες πρέπει να αντιμετωπίζονται, αντί να αναλύονται απλώς και να ερμηνεύονται.
Η ανάλυση θα πρέπει να υποστηρίζει και να καθοδηγεί την εμπειρία του ονείρου, όχι να την υποκαθιστά. Όταν ξυπνάμε το πρωί, πρέπει να ρωτάμε τον εαυτό μας: «Τι έκανα τα όνειρά μου χθες βράδυ;» και όχι «Πώς να ερμηνεύσω το όνειρο αυτό;». Αυτό το βήμα προς μια επανεκτίμηση της αξίας των ονείρων μας φέρνει πιο κοντά στους αρχαίους Έλληνες και στη θεραπευτική του Ασκληπιού.
Φυσικά δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στην εποχή του Ασκληπιού. Θα πρέπει ωστόσο να βρούμε έναν τρόπο να τιμάμε τον ορθολογισμό και την σημερινή επιστήμη όσο και τον μύθο, ώστε η φαντασία, η δημιουργική έκφραση και η πνευματικότητα να εκτιμώνται ως ισοδύναμα ιατρικά εργαλεία. Αυτές όμως οι αλλαγές απαιτούν την αλλαγή της οπτικής γωνίας από την οποία βλέπουμε τον κόσμο. Μια αλλαγή που μας βγάζει από την μηχανιστική, υλιστική και πεζή μας κοσμοθεωρία και μας εισάγει στη μυθολογική συνειδητότητα.
Με αυτό το πνεύμα προσπαθούμε μαζί με άλλους επιστήμονες του εξωτερικού να επαναφέρουμε την εγκοίμηση και πρόκληση ειδικών θεραπευτικών ονείρων με στόχο την ψυχική ανάταση, την βιωματική εμψύχωση και την ψυχολογική ενδυνάμωση.
 
Βεβαίως προσαρμόζεται η τεχνική με τις απαιτήσεις της σύγχρονης επιστήμης και με τον σημερινό τρόπο ζωής. Εφαρμόζεται σε φυσιολογικά άτομα. Οι αρχαίες τελετουργίες έχουν αντικατασταθεί από προβολές DVD διαφόρων δρώμενων και φυσικά η εγκοίμηση γίνεται στο σπίτι τους. Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι ότι είτε ονειρευτούν τον Ασκληπιό είτε κάτι άλλο, το όνειρο το οποίο θα προκαλέσουμε έχει θεραπευτικό χαρακτήρα.
Ο Ερυξίμαχος, ο Αθηναίος ιατρός, που συμμετέχει στο Συμπόσιο του Πλάτωνος, δηλώνει ότι ο Ασκληπιός με τις μεθόδους του γνώριζε πώς να καλλιεργεί φιλία και αρμονία ανάμεσα σε εχθρικά και ανταγωνιστικά στοιχεία. Η ιατρική του Ασκληπιού επαναφέρει τη φιλία σε κάθε επίπεδο, μεταξύ των ανταγωνιζόμενων στοιχείων μέσα στο σώμα μας, μεταξύ σώματος και ψυχής, μεταξύ ασθενούς και ιατρού, μεταξύ ατόμου και κοινότητας, μεταξύ ατόμου και σύμπαντος, μεταξύ συνείδησης και ασυνείδητου.
 
Άλλη μια σχέση που προωθεί η ασκληπιεία ιατρική είναι αυτή μεταξύ του ατόμου και του χώρου που πραγματοποιείται η θεραπεία. Στην αρχαία πρακτική, η εμφάνιση του Ασκληπιού ή κάποιας άλλης θεραπευτικής θεότητας συνδεόταν συχνά με ένα συγκεκριμένο τόπο. Οι αρχαίες παραδόσεις αναγνωρίζουν την ύπαρξη τόπων υψηλής δυναμικής, με ισχυρά ενεργειακά πεδία.
Η ασκληπιεία ιατρική αναγνωρίζει πως η ομορφιά είναι τροφή για την ψυχή.
Κατά συνέπεια τα όμορφα φυσικά τοπία, τα καλαίσθητα δωμάτια – με άλλα λόγια το ωραίο περιβάλλον – μπορούν να θεωρηθούν ιαματικά για μία κουρασμένη και ταλαιπωρημένη ψυχή.
 
Όπως είπαμε, μέσω του ονείρου η συνείδηση επικοινωνεί με το ασυνείδητο, το ατομικό και το υπερατομικό ή συλλογικό.
Ως σύγχρονοι άνθρωποι επανερχόμαστε στη μυθολογική οπτική συνειδητά και με λογική, αλλά επίσης με μία ευρεία και ανανεωμένη άποψη για τη δυνατότητα του φανταστικού να συμβάλλει στη θεραπεία μας. Για να βοηθήσει όμως το φανταστικό και το μυθικό στη θεραπεία, χρειαζόμαστε ένα σύνολο εικόνων που θα μπορούν να μας εμπνεύσουν και να χρησιμεύσουν ως αλληγορίες για την ενδυνάμωση της ψυχής μέσω ονείρων και οραματισμών.
Αυτές τις εικόνες μας τις παρέχουν τα δρώμενα τα οποία παρακολουθεί ο θεατής και τα οποία θα προκαλέσουν κατά τη διάρκεια του ύπνου τα ωφέλιμα για την ψυχολογία του όνειρα.
Μπορούμε να συγκρίνουμε τα συναισθήματα και την ωφέλεια την οποία έχει ο εγκοιμώμενος από τα όνειρα, με την ωφέλεια που έχει ο θεατής μιας αρχαίας ελληνικής τραγωδίας ή ο υποβαλλόμενος σε ψυχανάλυση. Και στις τρεις αυτές περιπτώσεις το άτομο έρχεται σε επικοινωνία με τα βαθύτερα στρώματα του ψυχισμού, αντλεί γνώσεις ξεχασμένες, αισθάνεται συναισθήματα και φαντασιώνεται παραστάσεις απωθημένες και μ’ αυτόν τον τρόπο εμπλουτίζει, διευρύνει, επανεκπαιδεύει την προσωπικότητά του. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η Αναλυτική Εκπαίδευση της Προσωπικότητας  

Αναρτήθηκε από sykiotis

Πηγή: sykiotis.blogspot